Wat is zeefdruk?

Zeefdruk is een druktechniek waarbij een gaas wordt gebruikt om inkt op het te bedrukken oppervlak over te brengen, behalve in gebieden die door een blokkeersjabloon ondoordringbaar zijn gemaakt voor de inkt.

Een mes of rakel wordt over het scherm (zeefraam) bewogen om de open gaasopeningen met inkt te vullen, en een omgekeerde beweging zorgt ervoor dat het scherm het oppervlak kortstondig raakt langs een contactlijn. Dit zorgt ervoor dat de inkt het oppervlak bevochtigt en uit de gaasopeningen wordt getrokken wanneer het scherm terugveert nadat de rakel is gepasseerd. Bij zeefdruk wordt er één kleur per keer afgedrukt, dus er zijn meerdere zeeframen nodig om een meerkleurige afbeelding of ontwerp te produceren.

Traditioneel werd voor het zeefraam zijde gebruikt. Tegenwoordig worden zeeframen veelal gemaakt van synthetische materialen. Het meest populaire gaas voor algemeen gebruik is gemaakt van polyester, maar er zijn speciale gaasmaterialen van nylon en roestvrij staal beschikbaar voor de zeefdrukker. Naast het materiaal, is er ook de keuze uit verschillende gaaswijdtes (de grootte van de gaten in het gaas) die het resultaat en het uiterlijk van het afgewerkte ontwerp op het bedrukte materiaal bepalen.

▼ Longread ▼

Een zeefraam is gemaakt van een stuk gaas dat over een frame is gespannen. Het gaas kan zijn gemaakt van een synthetisch polymeer (zoals nylon), en een kleinere opening voor het gaas kan gebruikt worden voor een hogere mate van detail. Om het gaas effectief te laten zijn, moet het op een frame worden gemonteerd en moet het onder spanning staan. Het frame dat het gaas vasthoudt kan van verschillende materialen zijn, zoals hout of aluminium, afhankelijk van de machinale of ambachtelijke procedure. De spanning van het gaas kan worden gecontroleerd met behulp van een tensiometer.

Voordat er geprint kan worden, ondergaat het zeefraam het pre-press proces waarbij een emulsie over het gaas wordt aangebracht. Zodra de emulsie opgedroogd is, wordt deze selectief blootgesteld aan UV-licht. Door middel van een film bedrukt met het gewenste ontwerp, verharden de belichte delen maar blijven de onbelichte delen zacht. Door het zeefraam vervolgens te spoelen met een waterstraal, blijft een schoon gebied in het gaas achter met dezelfde vorm als de gewenste afbeelding waardoor de inkt kan worden doorgelaten.

Bij het bedrukken van stoffen wordt het oppervlak dat de te bedrukken stof ondersteunt (een "pallet") bedekt met een brede tape. Dit dient om de "pallet" te beschermen tegen ongewenste inkt die door het scherm lekt en mogelijk vlekken op de "pallet" maakt of ongewenste inkt op het volgende artikel overbrengt. Vervolgens worden de hoeken tussen scherm en frame van het zeefraam bekleed met tape om te voorkomen dat inkt de rand van het scherm en het frame bereikt.

Het laatste proces in de pre-press is het wegwerkten van ongewenste "gaatjes" in de emulsie. Als deze gaten in de emulsie achterblijven, zal de inkt er doorheen gaan en ongewenste sporen achterlaten. Om deze gaten te dichten kunnen materialen als tapes, speciale emulsies en "block-out-pennen" worden gebruikt.

Het zeefraam wordt boven het te bedrukken artikel geplaatst. Inkt wordt bovenop het scherm geplaatst en een mes of rakel wordt gebruikt om de inkt door de gaten in het gaas te duwen. De operator begint met de rakel aan de achterkant van het scherm en achter een inktreservoir. Vervolgens tilt de operator het scherm op om contact met het artikel te voorkomen en trekt vervolgens met een lichte neerwaartse kracht de rakel naar de voorkant van het scherm. Hierdoor worden de gaasopeningen effectief gevuld met inkt en wordt het inktreservoir naar de voorkant van het scherm verplaatst. De operator maakt vervolgens de beweging tegengesteld met meer kracht om het gaas op het artikel te drukken. De inkt die zich in de gaasopeningen bevindt, wordt hierdoor zet zich af op de ondergrond. 

Textielartikelen bedrukt met meerkleurige ontwerpen gebruiken vaak een nat-in-nat-techniek (meerdere kleuren zonder drogen achter elkaar bedrukken), of kleuren die op de pers worden gedroogd, terwijl grafische artikelen tussen de kleuren mogen drogen. Deze worden vervolgens bedrukt met een ander scherm en vaak in een andere kleur nadat het product is bedrukt.